Wednesday, 23 September 2015

HSA EMBLEM LO SIEMSUOKTU

HSA hi kum 1939-a indin tah lo ni sien khawm kum 1961 chen khan amain puonzar (flag) a la nei
naw a, ieng khawm inziek lo puon hlap, a rawng hring hi puonzar lailawka hmangin an khai hlak a. Kum 1962-ah hmang hman ngei ding a HSA puonzar hi buotsai ding ti a ni a, a buotsaitu dingin Pu.L Keivom hi ruot a lo ni tah. College a kai sung po po khan HSA
pumpuia Secretary, Culture & Information sin pawimaw hai hi lo chel a ni bak a, HSA puonzar le emblem buotsai sin khom chu a liengkoah an innghat ta a nih. Tu laia internet hmanga information mamaw ei dap khawm zung zung ang hin chuong lai huna chun thaw thei a la ni naw bakah HSA Constitution-a a pawl thil tum tawitea ziek a ni
bak chu a motto ding le a emblem ding ieng khawm siem fel a la um naw a. A motto siem fel zet naw hlak chun Emblem buotsai ngaina a um naw leiin mawphurna pek a um chu hautak ve
tak a nih. Thaw dinga a chunga mawphurna innghat a ni tah si, mi hang rawn ding hlak anla um bawk si naw leiin an college laibrari-ah khawvel hmun dang danga mi thaw dan a hmu thei ang ang le Manipura tlangmi hnam dang dang magazine insuoa an emblem hmanghai chu a dap khawm a. Dit dan chieng tak a nei tah a. A hmasa taka țhang ngei ngei ding le a laili tak hluotu dingin Hmar Arsi (Pole Star) chu a sie tah a nih. Chu Hmar Arsi chu arasi dang ang ni lo, insawn ngai lo, tien lai compass an hmu suok hma le hmu suok hnung khawma tuipuia lam inhmang haiin panna tieng ding lampui kawk hmutu ringuma an hmang hlak a nih. Nunghak tlangval tam tak khawmin hi arasi ringum le nghet hming sâl hin hmangaina biethu an thlung hlak a. September 25, 2008-a lo liem tah a ruolpa Lalthanzau Pudaite khawmin
tienami, ‘Ei tiem Hmar Arsi’ ti ngainuomum deu el a ziek nghe nghe a, a hnungin Hmar Literature Society haiin an sukhmangpek a, inpâm a um
kher el. Vangneithlak takin, kum 2010 khan a sangpa Vankham Pudaite-in a Mss a lo nei ti an hmu suok a, chu chu Lalpienglien Pudaite le a
nauhaiin computer-ah thunin August 2010 khan thawndar a lo ni tah. Hmar țawng le Lusei țawnga bu khata sut dinga buotsai tum a ni laiin, a Mss kha
zuk en chieng chun a tawp tieng kha ziek zo lo, sentence laklaw laia tawp a ni a, ziek zo a ngai a. Hun inthawl deuah chik taka edit bakah ziek zo dinga sie kha tu chen hin bawzui hman loin a la
um a, a zie naw khop el. Ei thupuia bawk kir nawk inla. Dannarana arasi lim an ziek hi kil ngaa inki a ni hlak. Amiruokchu, chuong ang chu hmang nekin Davida Arsi (Star of David) an ti, kil ruk nei, triangle intie pahnih, a
kil inchen vawnga bel thuo ang chu hmang a lo nih tah. Hi hi Shield of David (Davida Phaw) ti a ni bawk (Sam 18:30,35). Hi lim char hi Solomonin a
hming namna suoiah (seal) a hung hmang leiin Seal of Solomon (Solomon Suoi) ti a ni bawk a. Isu hung pieng laia Bethlehem chunga arasi mak hung inlang leh kei kawpin Star of Bethlehem (Bethlehem Arai) ti pawl an um bok. Kum 1948-a Israelhaiin Israel State thar an hung indin nawk khan an hnam puonzara a laili tak hluotuah an hung hmang nawk a. Isu Krista tlanna zara
Pathien hnam thlang Israel tharhai chu ringtuhai ei ni lei le chu sakhuo zuitu Hmar hnathlakhai chu Israel thar ei hung ni tak leiin arasi kil ruk nei chu hmang lo thei loah ngai a nih. Chun, chu arasi lim chu thil biel (circle) sungah um a ta, arasi sunga chun a pawl hming lamtawi
‘HSA’ ti chieng deua hawrawppuia inchuon țha ti a lo ni tah. Chu kuol sunga arasi lim mi dangin an sie dan chu: hmar le sim tieng zawng, a chung le a hnuoi tieng laili takah arasi sir zumin a kuol hmawr ve ve a sun a, sak le thlang
tieng ruok chu arasi zum pahniin a kuol hmawr ve ve an insuntir thung a nih. Sienkhom, chuong anga sie ve chun a sunga HSA sie tum hawrawphai leh khan a kil rem fuk thei a ni naw a, a letling chara sie ruok chun a kil invuok rem dan (symmetrical order) a hung indik thlap thei a nih. A laia sie ding Hmar Arsi lim le a sunga inchuon
ding rem fel hnung chun, arasi lim chu inlir thei ke kuol sunga sie țha ti anih. Chu hminga chun ‘Hmasawnna Kekuol’ (Wheel of Progress) ti inbuk țha dingin a ngai a. Mihriemin mei a hmu suok hnunga hmasawnna sirbi a kai tung tak tak hun chu tawlailir ke (wheel) a hmu suoka inthawk le a hmang dan chi
hrang hrang a hung thiema inthawk a nih. Chu chu a hmingah ‘lirkuol’ ti inla, a fûk el thei. Chu lirkuol le arasi inkara chun HSA pieng kum 1939 le HSA
motto chu ziek in a um tah a. Sienkhawm a motto hang sie ding chu ieng khawm siem a la ni si nawh. Institution hrang hrangin an thaw dan
zawng khawm a, abikin sikul le kawlez țha deuhai chu Roman Catholic ta an ni tlangpui bakah an motto khawm Latin țawng besana ser deu vawng a nih. A thil hmuhai chu besana hmangin “SININ,
HRILIN, SANIN, ȚHUOIIN” ti thupui hi a hung duong suok tah a nih. A umzie tlângpui chu hieng ang hin a nih:
SININ=
Inchuklaihai chun lekha inchukna sin nasa taka thawin, thiemna an hai suok ding a nih;
HRILIN=Chuong thiemna le hmasawnna kong an hai suokhai chu an mipuihai hrilin an inchuktir
ding a nih; SANIN= An hratna le theina po po
hmangin ram le hnam sanin an inhmang ding a nih;
ȚHUOIIN= Thiemna le varna an inchuk suokhai chu hmangin ram le hnam an keithruoi ding a nih. Chu motto chu lirkuol sungah vawi tieng SININ, HRILIN, chang tieng SANIN, ȚHUOIIN ti a sie a, a lu tieng Sapțawngin, SERVE THE NATION ti le a mawng tieng HSA
pieng kum 1939 a sie bawk a. Chu lirkuol
inkhumtu ding chun UNO flag-a mi, huit (wheat) buvui lim, fak le dawn tienga hmingilna le hnienghnarna inentirna (sign of prosperity) chu ka sie nawk a. Chu țhuta chun HMAR STUDENTS’ ASSOCIATION ti hawroppuiin a sie
a, HSA Emblem ruongam ding chu a hung suok tah a nih. A ruongâm ding rel hnung chun geometry an thaw chânga biel rinna dinga hmangruo an hmang hlak, bân pahni nei (compasses) a haw
a, chu chu hmangin lekhapuonah a ziek thlak phawt a. Ruolhai an entir a, țha an tipui seng a. Chu zoah bazarah a fe a, lekhakhawng (cardboard), a rawng uk lien tawk tak a’n chawk a, chu taka chun uluk deuin a ziek thlak a, hawrawp le a lim ker ngai po chu ngunthluk takin a ker a. A thaw zo chun an hostel-a inthawka
minit nga lawn chauha hla Girls’ Hostel-a um Nk Lalring, a hnunga Rev. Hrilrokhum Thriek nuhmei hung ni tah kuomah a fe a, flag-a hmang ding puon hlap, a rawng hring an inchawka HSA Emblem thar a ziek thlak chu a dizain anga tlawmngaia kuta lo țhuichei dingin a pêk a. Arasi lim kha rawng vara țhui ding a ni a, a sunga
HSA inziek chu rawng sena țhui ding a nih. A dang a lim le hawropa ziek po po chu a var vawnga țhui ding a ni bawk.
HSA puonzar dinga rawng hring thlang a nina san chu HSA member-hai chu thudik le ram le hnam țana hring zing tina a ni bâkah an chèngna tlangram hring dum dur inentirna a ni bok. HSA
Emblem-a Hmar Arsi (Pole Star) chun HSA chu ringum taka ram le hnam keithruoitu le lampui kawkhmutu ding pawl a nizie dam, arasi kil ruk nei a nina chun a memberhai chu Isu Krista ringna leia thuthlung nau, Pathien hnam thlang, Israel thar an nina dam le rawng vâra arasi lim ziek chun thienghlimna le mi tin elvartu ding an nizie a’n entir a. Rawng sena a laia HSA ziek chun ram le hnam ta dinga thisen far kang rawt khawpa a tawp chena mani theina po po hmang dinga inpumpekna an entir bok a nih. A motto, SININ, HRILIN, SANIN, ȚHUOIIN ti hin HSA memberhai thaw dinga bituk le mawphurna an hlen ngei ding chu a hril a. Tawlailir ke, lirkuol, Hmasawnna Kekuol (Wheel of Progress) chun kal pêna hma tieng sawn pei ding pawl a nizie le a kekuol tuomtu huit buvui chun fak le dawn tienga
hmuingilna le hnienghnarna a’n entir bawk a nih. A hnung daia hang ngaituo lèt chângin, iengtin am HSA Emblem hi a lo dizain suok thei a ni aw! ti hi ama le ama zawna a’n dawn rawp hlak chu a nih. Khang hun laia D.M.College-a
kaihai kha a tlangpuiin Imphal phairuom khêl la dak phak lo, rêl (train) lu takngiel khawm la hmu lo deu vawng an nih. Lekhabu țha inchawkna dingdawr a la um naw a (tu chen khawm hin a la um
chuong nawh), um khawm ni sien, inchawkna ding sum an nei tawl bawk nawh. College laibrari kha an innghatna um sun a ni a, lekhabu hlui, țhing tak tak a tam a, lekhabu thar ruok chu hmu ding
a um naw tluk a nih. Hrietna hang zauhna dingin television a la um naw a, Shillong/Gauhati-a inthawka an hung insuo All India Radio-a Mizo prokram zan dar 8-a suok hlak chu boruoka
inthawka thu le hla kan dong thei um sun a nih. Vuongnain Calcutta inthoka Sapțawnga chanchinbu suok Hindusthan Standard, Amrita Bazar Patrika le Statesman hai hi a hung phur
hlak a, a tûkah vangnei chun College laibrari-ah an tiem phâk țawk a. Kar tin suok, Bombay-a inthawka Karanjia rawia an insuo Blitz, masala le maru marang inthak le inhmui deu tak tak an pawl
hlak chu an khûkpui nasa thei hle.
Chu khawvela chêng chu an la ni leiin an textbook bak kha chu hriet an nei tlawm êm êm. Chu ngirhmuna intâl ni sia HSA Emblem, umzie inril tak nei a lo hang duong suok el dam hi a hnungin mak a ti hlak a. Tu hin hang duong nawk ding ni sien, hieng ang hin a duong suok
phak teuh teuh an ring ta nawh. Ieng leia Hmar Arsi aiawa Star of David kher kher dam hi a lo hmang am ning a ta? Chuong ang thil chu a ngaituonaah a chêng phak ta’m a ni ding maw?
Chuong anga a thilthaw, a thaw laia a umzie a man phak chie loa a hriet, a hnunga inril lema a umzie a hung hriet suok chauh leia mak a ti êm êm iemani zat zet a um. Mi dang khawmin hi thil hi an tuok ve hlak tho ring a um. Pastor Thangngurin, “Ka hma khalin hnuoi tieng a mi lo dom” a ti ang khan, chu huna chun a nih, a hriet loa amaa sinthaw, keithruoitu a lo um ngei a nih ti a hung hriet suok chauh hlak chuh. Chuong a tawnhriethai laia entirna pakhat chu HSA Emblem a dizain hi a nih. Tlawmngaiin Nk. Laringin flag puon ding an peka
chun HSA Emblem thar lim chu ngun tak le thiem takin a hung țhui a, inkhawmpui hmain a zo hman hràm a, Churachandpur tieng hlim takin an phur tung tah a nih. October 2, 1962 tuk,
HSA piengcham voi 23 ni chun favang khaw thieng innui ver ver hnuoiah HSA puonzar thar hi zârin, inkhawmpui ropui chu hlim takin an țan tah a nih. Ka hriet suol a ni naw chun, a emblem duong le Lalring le an flag buotsai kha Assembly khan a pom le pom naw thu le a umzie
hril tlangna khom um loin an hmang sawng el ni awm a nih. Hi țuma Assembly sung ngeia dramaa insuo
hman ding tiin kum nga liem tah 1957/58 ah a tienami ziek SANGI LE THANGSIEM chu lemchang ruongin a hriet suok thei po chu hmawsarumin a ziek suok a. Vawi khat char an inchang sin hman a, huoisen takin an thaw ve
tawp el a nih. Sangi-a chang chu Thangkhawl (T,Kholly), Thangsiema chang chu L Keivom an nih.
Commentator-ah Lalzar B.Sinate a țhang a, Sapțawng ngatin a thaw a nih. Hi hi HSA General Assembly le inkhawmpui dang hrim hrima drama inchangna hmasa tak a nih. Hi tienami hi a tienami ziek hmasa tak a ni a, a ruolpa Khamlienin a haw a, Kangreng tieng a chawi thlak a, an sukhmang tah a nih. A kutsuok thil inhmang laia a thil inro pawl tak a nih. Hi truma an drama inchanga hin Dari khom Sangi nu-ah a chang ve a. Chu țuma an inman chu an inman det fu ning a tih, tu chen hin an la sunzom tah zing a nih. Kum 1962 kha a nuna mellung poimaw iemani zat, abikin thu le hla tieng a phunna kum a ni ve a, chuonghai laia muol a liem hnung khawma, hnama ei hung damkhawsuok ve ngai a ni chun, ram le hnam ta
dinga a kutsuok a maksan laia a sàkhi
(witness) a ngir rawp dinga a ngai ve laia pakhat chu HSA Emblem hi a lo ni tah.

"Long Live Lalthlamuong Keivom"

No comments:

Post a Comment